Οι συντρόφισσες του Διονύσου
Οι συντρόφισσες του Διονύσου Στις λατρευτικές εκδηλώσεις προς τιμήν του γιου του Δία παρευρίσκονταν μόνο γυναικείες μορφές, οι συντρόφισσες του Διονύσου. Πρόκειται για θεές που είχαν ενωθεί με θεούς. Αυτές οι θεότητες ονομάζονταν μαινάδες (από τη λέξη «μανία») και ο ίδιος ο θεός μαινόμενος ή μαινόλης. Επίσης, υπήρχαν οι διονυσιακές γυναίκες οι οποίες ονομάζονταν Βάκχες. Αναπαριστανόταν με μακρύ φόρεμα, στεφάνι από κισσό και στο χέρι καλάμι τυλιγμένο με φύλλα κισσού, το θύρσο. Από τις παραμάνες λοιπόν τα πρώτα χρόνια του θεϊκού παιδιού στη σπηλιά περάσαμε στις Μαινάδες των δασών και στις Βάκχες των μυστηριακών τελετών.
Ας δούμε τώρα πώς μέσα από διάφορες αφηγήσεις οι συντρόφισσες του Διονύσου θεωρήθηκαν εχθροί του θεού και τιμωρήθηκαν με μανία.
Οι συντρόφισσες του Διονύσου | Οι κόρες του Μινύα
Σύμφωνα με μία διήγηση Ο Μινύας, ο βασιλιάς του Ορχομενού είχε τρεις κόρες οι οποίες δεν παρευρίσκονταν στις τελετές προς τιμήν του Διονύσου. Προτιμούσαν να κάθονται στο παλάτι και υφαίνουν στον αργαλειό ή να κάνουν άλλες δουλειές του σπιτιού. Ο ίδιος ο Διόνυσος λοιπόν εμφανίστηκε μπροστά στις τρεις κοπέλες με τη μορφή κοριτσιού και τις προέτρεψε να μην αμελούν τα μυστηριακά του καθήκοντα. Εκείνες ωστόσο δεν υπάκουσαν.
Τότε ο Διόνυσος αγριεμένος μεταμορφώθηκε σε πρώτα σε ταύρο, ύστερα ε λιοντάρι και μετά σε λεοπάρδαλη. Κλήματα και φίδια περικύκλωσαν τον αργαλειό και το μαλλί που έγνεθαν οι κοπέλες. Οι θυγατέρες τρομαγμένες τράβηξαν κλήρο για το ποια θα θυσιάσει το παιδί της για να κατευνάσει την οργή του θεού. Η μάνα που της έπεσε ο κλήρος ξέσκισε το σπλάχνο της και ύστερα οι τρεις αδερφές με κιρσούς και δάφνες στα μαλλιά έτρεξαν μαινόμενες στα δάση. Εκεί σύμφωνα με το μύθο μεταμορφώθηκαν σε τρία πουλιά. Σε κουκουβάγια, νυχτερίδα και καρακάξα.
Οι συντρόφισσες του Διονύσου | Οι κόρες του Προίτου
Μία ακόμη σχετική διήγηση αφορά στις κόρες του Προίτου, βασιλιά της Τύρινθας. Οι Προιτίδες μεγαλώνοντας άρχισαν να περιφρονούν τις τελετές του Διονύσου με αποτέλεσμα να γίνουν μανιακές. Έλεγαν ότι η Ήρα τις έκανε να παραφρονήσουν και να νομίζουν ότι είναι αγελάδες. Νομίζοντας λοιπόν ότι είναι ζώα κυκλοφορούσαν γυμνές στις ερημιές. Τότε εμφανίστηκε ο μάντης Μελάμπους και είπε στον Προίτο ότι θα θεραπεύσει τις κόρες του εάν του δώσει το ένα τρίτο του βασιλείου του. Εκείνος αρνήθηκε. Όταν όμως οι κόρες άρχισαν να μεταδίδουν τη μανία τους και στις άλλες γυναίκες ο βασιλιάς αναγκάστηκε να δεχθεί.
Ο μάντης όμως βρισκόταν πλέον σε πλεονεκτικότερη θέση με αποτέλεσμα να ζητήσει για αντάλλαγμα τα δύο τρίτα του βασιλείου. Ο Προίτος, με το κακό να έχει παραγίνει, δεν είχε άλλη επιλογή. Ο Μελαμπούς κυνήγησε τις κόρες με σκοπό να τις απομονώσει και να τις εξαγνίσει, αλλά κατάφερε να θεραπεύσει μόνο τις δύο. Η τρίτη πέθανε επάνω στην καταδίωξη.
Οι συντρόφισσες του Διονύσου | Οι αδερφές της Σεμέλης
Μία αλλά ιστορία για τις μανιακές γυναίκες, τις σχετικές με τη λατρεία του Διονύσου, αναφέρεται στις αδερφές της Σεμέλης. Την Αγάυη, την Αυτονόη και την Ινώ. Οι τρεις αυτές γυναίκες αναφέρονται και ως παραμάνες του Διονύσου, ενώ η Αγάυη και η Αυτονόη συναντώνται στις Νηρηίδες («Οι Κόρες του Νηρέως»). Οι τρεις κόρες είχαν από ένα γιο. Η Αγάυη τον Πενθέα, η Αυτονόη τον Ακταίωνα και η Ινώ τον Μελικέρτη («Διόνυσος και Ινώ»).
Η μανία των τριών γυναικών ξεκίνησε όταν αρνήθηκαν τη θεϊκότητα του ανιψιού τους. Τιμωρήθηκαν να λατρεύουν σαν μαινάδες το Διόνυσο στην ερημιά. Εκεί επάνω στη μανία τους πέρασαν τον Πενθέα για θήραμα και τον κατασπάραξαν.
Οι συντρόφισσες του Διονύσου | Ο Λυκούργος διώκτης του Διόνυσου
Σε μία ακόμη διήγηση ο Λυκούργος, ο βασιλιάς της Θράκης, κυνήγησε τις παραμάνες του Διονύσου. Το θεϊκό παιδί τρομαγμένο για να ξεφύγει πήδηξε στη θάλασσα. Από εκεί τον έσωσε η Θέτιδα. Ο Λυκούργος τιμωρήθηκε με μανία με αποτέλεσμα να φτάσει να σκοτώσει τον ίδιο του το γιο.
